- ( غم تو دارم = به غم هجران تو گرفتارم - سر آمدن = پایان پذیرفتن - ماه = ماه‌رو ، استعاره از معشوق زیبا رو - برآید = 1- امکان پذیر باشد 2- با توجه به ماه یعنی طلوع کند ) در این غزل "آرایه سؤال و جواب" تا آخر کاملاً رعایت شده‌است . معنی بیت : به دلبر گفتم ؛ به غم هجران تو دچارم ، گفت ؛ غمت به پایان می‌رسد . گفتم ؛ بیا و یار زیباروی من باش ، گفت : اگر مقدور و امکان پذیر باشد . (یعنی امکان پذیر نیست . )
- ( مهرورزان = اهل محبت ، عاشقان - وفا = عهد و پیمان را نگه داشتن ، بر سر پیمان بودن - خوبرویان = زیبارویان - کمترآید = کمتر بر می‌آید ، امکان پذیر نمی‌باشد ) در بعضی از نسخه‌ها "ماهرویان" به جای "خوبرویان" آمده که با توجه به معنای دیگر "مهر" (خورشید) در مصرع قبل زیباتر و حافظانه‌تراست ، در این صورت بین "مهر" و "ماه" ایهام تناسب رعایت شده‌است . معنی بیت : گفتم از عاشقان و اهل محبت آیین وفاداری یاد بگیر (با ما وفاداری کن) . گفت ؛ از زیبارویان کمتر وفاداری برمی‌آید یا اصلاً برنمی‌آید . در ادبیات عاشقانه و تغزلی ما وفاداری از زیبارویان توقع داشتن عبث است ، سعدی و حافظ ابیات زیادی در این زمینه دارند . معشوق کارش ناز کردن است و تن به وصال نمی‌دهد تا اشتیاق عاشق بیشتر شود ، تا آنجا که جز معشوق چیزی نبیند و همه او شود، ناز درخور معشوق است و نیاز شایسته‌ی عاشق : « چو یار ناز نماید شما نیاز کنید » از طرفی وصال نباید در نظر عاشق کوچک و آسان جلوه نماید
- ( خیال = نقش ، تصویر - نظر = دیدن ، تماشا - راه نظر = چشم - شب‌رو = عیّار ) خیال تصویری است که در ذهن نقش می‌بندد و حافظ می‌داند که خیال تصویر عینی نیست که از راه چشم وارد شود ، می‌خواهداین را از زبان معشوق بیان کند . معنی بیت : گفتم ؛ چشمم را می‌بندم تا عکس و تصویر تو را نبینم ، گفت ؛ نقش و تصویر من عیّار و چابک است و راه های دیگری را می‌شناسد و از آن راه ها وارد میشود . ( عشق و محبت معشوق از راه دل وارد میشود )
- ( زلف = در اصطلاح حجاب است و از تعیّنات - بوی زلف = استعاره از دلبستگی و کثرت است - هم = همچنان ) معنی بیت : گفتم که بوی خوش و دلفریب زلف تـو مرا به بیراهه کشانده‌است ، گفت ؛ اگر خوب توجه کنی بوی زلف من همچنان راهنمای تو در راه وصال است . ( اگر خوب توجه کنی همین کثرت است که ترا به وحدت رهنمون میشود . )
- ( خوشا = شبه جمله به معنی چه نیکوست - بادصبح = نسیم صبحگاهی ، باد صبا - خنک = شبه جمله است به معنی مبارک است) در حافظ خانلری به جای "بادصبح" ، "باغ عشق" و در بعضی نسخ "باغ خُلد" آمده که "باغ خُلد" زیباتر و حافظانه تر است . معنی بیت : گفتم ؛ چه هوای نیکویی از باد صبحگاهی (از باغ بهشت) بر می‌خیزد . گفت ؛ نسیمی که از کوی یار می‌آید نیکوتر و مبارک‌تر است .
- ( نوش = شهد ، شیرینی - لعل = استعاره از لب - آرزو = اشتیاق ) "نوش لعل" را هم می‌توان شیرینی لب گرفت و هم لب شیرین . معنی بیت : گفتم ؛ که لب شیرین تو ما را در اشتیاق خودش کُشته است . گفت ؛ تو سر اطاعت بر فرمان و خواست او بگذار او خود روش دلنوازی و دلجویی از بندگان فرمانبرش (عاشقانش ) را می‌داند : « تو بندگی چو گدایان به شرط مزد مکن / که خواجه خود روش بنده‌پروری داند »
- ( رحیم = صفت برای دل ، مهربان ) محبت و عشق با حواسّ پنجگانه محسوس نیست و همانگونه که در بیت سوم گفتیم تنها با دل درک میشود پس نباید بر زبان آید و دیگران هم با بیان زبان ، عشق و محبت را نمی‌فهمند از این رو ست که کسی که عاشق نشده ، عشق و عاشقی را درک نمی‌کند و آن را دیوانگی می‌نامد . معنی بیت : گفتم ؛ دل مهربانت ( شاید به طنز و طعنه صفت مهربان را آورده) کی سرسازش و آشتی با ما را دارد ، گفت ؛ با کس این راز (عاشقی) را مگو تا زمان آشتی فرا برسد .
- ( عشرت = عیش ، کامرانی ) عشرت و کامرانی مخصوص ایام جوانی است، در اینجا حافظ حسرت هدر رفتن جوانی را می‌خورد . معنی بیت : گفتم ؛ دیدی چگونه روزگار جوانی و کامرانی گذشت و وصال حاصل نشد ؟ گفت ؛ خاموش باش (گله نکن) که این حسرت و اندوه تو پایان می‌پذیرد . ( ایام وصال تو هم فرا خواهد رسید . )
|
دیار صاحب تقدیم به دوستداران صاحب
| ||
|
چشمه های خروشان تو را می شناسند
موج های پریشان تو را می شناسند دانشهای ادبی: قالب شعر غزل است. چشمه های خروشان و موج های پریشان: (استعاره از:عاشقان امام هشتم) قافیه: خروشان، پریشان ردیف: تو را می شناسند مراعات نظیر:خروشان ، پریشان، موج دانش های زبانی: پریشان: آشفته و درهم خروشان: نالان،فریاد کنان پرسش تشنگی را تو آبی ،جوابی ریگ های بیابان تو را می شناسند دانش های ادبی: قافیه: بیابان ردیف: تو را می شناسند مراعات نظیر: ریگ، بیابان ،تشنگی تضاد: تشنگی و آب استعاره: ریگ های بیابان:استعاره از همه ی مردم تشبیه: پرسش تشنگی: تشنگی به پرسش تشبیه شده است. دانش های زبانی: ی در آبی و جوابی: فعل است. ی= هستی را: حرف اضافه است. معنا:کسانی که به دنبال عشق کسی می گردند ، تو ای امام هشتم بهترین انتخاب برای آنها هستی. نام تو رخصت رویش است و طراوت زین سبب برگ و باران تورا می شناسند دانش های ادبی: قافیه : باران ردیف: تو را می شناسند مراعات نظیر:رویش، طراوت، برگ،باران دانش های زبانی: رخصت: اجازه زین: مخفف از این معنا: ای امام هشتم،با نام و یاد تو همه چیز تر و تازه میشود و صفا میگیردو به همین دلیل،برگ و باران با تو آشنا هستند. هم تو گل های این باغ را می شناسی هم تمام شهیدان تو را می شناسند دانش های ادبی: قافیه:شهیدان ردیف: تو را می شناسند استعاره: این باغ:مکتب اهل بیت،شیعیان دانش های زبانی: شهید:گواهی دهنده میشناسی: فعل مضارع دوم شخص مفرداز مصدر شناختن میشناسند: فعل مضارع سوم شخص جمع از مصدر شناختن معنا: ای امام رضا،تو شیعیان و پیروانت را می شناسی، کسانیکه در عشق تو شهید شدند نیز تو را می شناسند. اینک ای خوب،فصل غریب سرآمد چون تمام غریبان تو را میشناسند دانش های زبانی: سرآمد: به پایان آمد، تمام شد اینک: اکنون دانش های ادبی: قافیه: غریبان ردیف: تو را می شناسند تلمیح : این بیت اشاره دارد به دوری امام هشتم از سرزمین اجدادی خویش. معنا: ای امام رضا، حالا فصل غریبی تو تمام شده است زیرا مردم ایران تو را دوست دارند و تو در میان دوستداران خودهستی. کاش من هم عبور تو را دیده بودم کوچه های خراسان تو را می شناسند دانش های زبانی: کاش: شبه جمله خراسان: محل برآمدن خورشید،(خور+ آسان) دیده بودم: فعل ماضی بعید،گذرا به مفعول دانش های ادبی: قافیه: خراسان ردیف: تو را می شناسند معنا: ای امام رضا، من آرزو داشتم که زمان عبور تو از خراسان حضور داشتم و عبور تو را از کوچه های خراسان می دیدم. تاریخ ادبیات: قیصر امین پور: از شاعران برجسته ی انقلاب اسلامی ، مجموعه شعرهای او ( به قول پرستو) (در کوچه ی آفتاب) (تنفس صبح) و (آیینه های ناگهان) از آثار اوست.قیصر امین پور در سال ۱۳۶۸درگذشت. ************************************************* میلاد گل و بهار جان آمد برخیز که عید می کشان آمد دانش های زبانی: میلاد: تولد می کشان: مَی نوشان،کسانی که می می نوشند عید می کشان: زمان مَی نوشیدن دانش های ادبی: قالب شعر: غزل است. قافیه: جان ، می کشان ردیف: آمد مراعات نظیر: گل، بهار ، عید، مَی استعاره: گل،بهار،جان،عید مَی کشان استعاره از امام زمان خاموش مباش زیر این خرقه برجان جهان، دوباره جان آمد دانش های زبانی: خرقه: لباس درویشان، لباسی که از تکه های مختلف دوخته اند. دانش های ادبی: قافیه: جان جناس: جان، جهان گلزار زعیش، لاله باران شد سلطان زمین و آسمان آمد دانش های زبانی: عیش: خوشی، خرمی، شادمانی دانش های ادبی: قافیه: جان مراعات نظیر: گلزار، عیش، لاله، باران آماده ی امرونهی وفرمان باش هشدار،که منجی جهان آمد دانش های زبانی: منجی: نجات دهنده هشدار: آگاه باش دانش های ادبی: قافیه: جهان آرایه ی تضاد: امر و نهی آرایه ی تشخیص: عیش را به گلزار نسبت داده است. [ شنبه بیستم آبان ۱۳۹۶ ] [ 19:26 ] [ ح ]
[ شنبه بیستم آبان ۱۳۹۶ ] [ 12:16 ] [ ح ]
|
درباره وبلاگ  درچوبی مسجد قائم طالخونچه] | |
| [ طراحی : ایران اسکین ] [ Weblog Themes By : iran skin ] | ||